udomowienie-psa-historia-i-legendy

Udomowienie psa – historia i legendy

UDOMOWIENIE PSA - HISTORIA I LEGENDY

O czym przeczytasz w artykule:

Udomowienie psa – historia i legendy. Chociaż przez wieki wiele zwierząt służyło ludziom, tylko jedno uczyniło to z wyboru. Tylko jedno zwierzę gotowe jest porzucić swój gatunek, aby iść z człowiekiem. Pies zawsze był i wciąż jest „najlepszym przyjacielem człowieka”, a człowiek tylko czasem jest przyjacielem psa.

Kynolodzy i archeolodzy znaleźli dowody więzi ludzi i psów, pochodzące z czasów początków homo sapiens. Psy pomagały myśliwym, pasterzom i wojownikom. Były strażnikami domostw i zwierzętami pociągowymi. Służyły nawet człowiekowi za pożywienie, chociaż niewiele społeczeństw (na szczęście) uwzględnia w swoim menu psie mięso.

WILK - PRZODEK PSA DOMOWEGO

To szczególne powiązanie można najlepiej wyjaśnić przyglądając się wilkowi. Wilki są najbardziej towarzyskie ze wszystkich ssaków: współdziałają przy polowaniu, wiążą się w pary na całe życie, wspólnie opiekują się szczeniętami – bawiąc się i ucząc swoje młode. Pies ma wrodzoną zdolność „kochania” i służenie swemu „stadu” lub rodzinie. Kynolog John McLoughlin podsumował to następująco: „Pies potrafi nas kochać nie dlatego, że jesteśmy tacy wspaniali, ale ponieważ jego dzicy przodkowie – wilki byli sobie nawzajem tak mocno oddani”.

Każdy pies jest przez kogoś ceniony. Służy jakiemuś celowi, nawet jeśli jest to tylko umilanie samotności.

udomowienie-psa-historia-i-legendy

LEGENDY O UDOMOWIENIU PSA

Najpopularniejsze legendy opisujące powstanie więzi między psem a człowiekiem:

Pewnego dnia Bóg zawołał zwierzęta z pól i powiedział: Oto człowiek stworzony na moje podobieństwo. Dlatego kochajcie go. Macie bronić go w puszczy, strzec jego stada, pilnować jego dzieci, towarzyszyć mu gdziekolwiek pójdzie. Macie być jego sprzymierzeńcami, jego niewolnikami, jego towarzyszami.

– W tym celu- powiedział Bóg-  daruję wam instynkty, jakich nie maja inne zwierzęta: ufność, poświecenie i wyrozumiałość większe niż u człowieka. Aby nie umniejszać waszej lojalności, czynię ślepymi na ludzkie wady, a żeby nie umniejszać waszej wyrozumiałości, pozbawione jesteście możliwości mówienia. Niech z winy języka nie zostanie rozerwana więź silniejsza od więzi człowieka z jakimkolwiek innym zwierzęciem lub nawet innym człowiekiem. Przemawiajcie do swego Pana tylko rozumem i wiernymi oczami. Chodźcie u jego boku, śpijcie na jego progu, szukajcie dla niego pożywienia, odstraszajcie jego wrogów, dźwigajcie jego ciężary, dzielcie jego nieszczęścia, kochajcie go i pocieszajcie go. A w zamian za to człowiek zapewni wam jedzenie, dach nad głową i okaże przywiązanie. Więc milczcie i bądźcie przyjaciółmi człowieka. Prowadźcie go przez niebezpieczeństwa drogą do ziemi, którą mu obiecałem. To będzie wasze przeznaczenie i wasza nieśmiertelność.

Tak rzekł Pan. A pies posłuchał i był zadowolony.

                                                              ***

Przy stworzeniu świata trzęsienie ziemi utworzyło ogromną przepaść, pozostawiając człowieka po jednej stronie, a zwierzęta po drugiej. Człowiek nawoływał zwierzęta do towarzystwa. Gdy pies zobaczył człowieka samego po drugiej stronie, chodził tam i z powrotem wzdłuż skraju przepaści skamląc. Wówczas człowiek zawołał: chodź, pies skoczył, ale zawisł na krawędzi. Człowiek schylił się i odciągnął go w bezpieczne miejsce. Takie były początki najbliższej więzi między człowiekiem i zwierzęciem.

                                                                 ***

Według Biblii psy Noego zatykały nosami dziury w arce. Dlatego ich nosy są zimne.

                                                                 ***

W hiszpańskiej legendzie o udomowieniu psów trzej Królowie szli powitać Dzieciątko Jezus w towarzystwie trzech psów: Cubillona, Melampo i Lubino. Mówi się, że psy o tych imionach są błogosławione. Sloan i Farquar „Pies i człowiek”

udomowienie-psa-historia-i-legendy

UDOMOWIENIE PSA - HISTORIA

Pies był pierwszym zwierzęciem, z którym człowiek związał swój los. Gdy rodziny wczesnych ludzi mieszkały w jaskiniach, na pewno używano niektórych psów w celach sanitarnych, jako padlinożerców, do polowań, jako towarzyszy zabawy dla dzieci i do ogrzewania zmarzniętych nóg. Prawdopodobnie psie mięso stanowiło też pokarm. Z czasem związek zacieśnił się i na prototyp psa patrzono raczej jak na przyjaciela, niż na istotę zapewniającą wygodniejsze życie.

W historii człowieka i psa istnieje wiele punktów stycznych, gdy:

  • istniało społeczeństwo pasterskie, powstały psy pasterskie,
  • myśliwi potrzebowali pomocy, pojawiły się psy myśliwskie
  • cywilizacje ruszyły na wojnę, towarzyszyły im olbrzymie psy

 i rozpoczęło się zróżnicowanie ras.

Wielu antropologów uważa, że „myślący człowiek” najpierw pojawił się na obszarze między północnymi Indiami i północnym Iranem. Przyjmuje się, że w tym miejscu udomowiono pierwsze psy. Udomowienie psa było znaczącym sukcesem, jaki człowiek odniósł w procesie udomowienia zwierząt. Przez wieki dominował wzorzec – prymitywni myśliwi i ich psy podkradali się i porywali zwierzęta z dzikich stad, dzieląc się łupem. Pierwszy udomowiony pies był prawdopodobnie wykorzystywany jako owczarek. Przodek pasterski zachował wiele cech wilka: małe sterczące uszy, lisi (w kształcie klina) pysk, sterczącą sierść i kanciasty, atletyczny tułów, o budowie wskazującej raczej na wytrwałość niż prędkość. Infantylną cechę – podwinięty ogon – wyselekcjonowano specjalnie razem z infantylnym temperamentem, tzn. bardziej ufnym i towarzyskim niż u dorosłego wilka.

WSPÓLNA HISTORIA
CZŁOWIEKA I PSA

Geolodzy odnaleźli malowidła w jaskiniach oraz inne dowody bliskiego powiązania człowieka i psa, istniejącego już w epoce kamiennej – 50000 lat temu. W Stanach Zjednoczonych odkryto szczątki psów ( z okresu sprzed 9000 lat) w jaskini Jaguara, znajdującej się w Górach Bobrowych we wschodnio-centralnym Idaho. Odnaleziono dwa rodzaje kości: jedne wielkości małego beagle, drugie mniej więcej wielkości współczesnego retrievera. Inne miejsca pochówku z późnomezolitycznych i neolitycznych osad ( z około 600 r. p.n.e.) w Danii oraz osad nad jeziorami w Szwajcarii i Austrii ujawniły szczątki owczarków, psów myśliwskich i miniaturowych.

Wizerunki psów ozdabiały wyroby kamionkowe, garncarskie i malowidła w starożytnym Egipcie, Asyrii i Grecji już w 3200 r. p.n.e. Odciski psich łap widać na glinianej cegle z Ur (ok. 2100 r. p.n.e.)

W czasach neolitycznych ludy ugrofińskie najpierw przenosiły się z Tybetu na zachód do Europy, a potem na północ, aby zaludnić wielkie północne równiny. Nastąpił podział na Lapończyków, Samoyedów i inne północne plemiona. Jeszcze później ci koczownicy przeszli przez most lądowy, aby zaludnić Amerykę Północną i Południowa. Razem z nimi szły psy typu północnego, wyselekcjonowane i ukształtowane do wielu różnych zadań.

DALSZA HISTORIA UDOMOWIENIA PSA

W tym samym czasie osiadli Tybetańczycy dalej selekcjonowali swoje psy. Mniejsze i bardziej kudłate były wykorzystywane do zapędzania zwierząt. Większe i w końcu olbrzymie – selekcjonowano do pilnowania. Od nich wywodzą się psy pasterskie oraz wiele owczarków pilnujących stad i mastifów. Gdy fale emigracji przesuwały się na zachód os Europy i na Bliski Wschód, te odmiany psów przemieszczały się z nimi, wciąż zachowując ogon zawinięty nad grzbietem. Gdy cywilizacja dotarła do ciepłych, żyznych krajów muzułmańskich, wygodniej było mieć mniejszego psa o gładszej sierści. W miejscowych populacjach pariasów na Środkowym Wschodzie pojawiło się i wciąż istnieje naturalne zróżnicowanie: od dużego typu pasterskiego do średniej wielkości typu husky i collie, oraz wysmukłej odmiany gończej. Ten wzorzec pokazuje, że takie tendencje towarzyszyły im w podróżach z innych części świata.

POCZĄTKI SELEKCJI UŻYTKOWEJ PSÓW

Natura wpłynęła na rozwój ras gdy pies:

  • mieszkał w zimnym klimacie, miał grubą ciepłą sierść.
  • biegał po gorących piaskach pustyni, pęczki sierści chroniły jego łapy.

Także właściciel pomagał i dyktował przemiany. Hodowcy prowadzili selekcję, aby stworzyć większe, szybsze, silniejsze lub mniejsze, szczuplejsze oraz średnie psy. Podatki oraz inne nakazy wprowadzały modę na określone psy. W niektórych częściach świata opodatkowano czworonogi z długimi ogonami, więc oszczędniej było mieć psa z krótkim kikutem ogona lub w ogóle bez. Gdy geny nie chciały „współpracować” i przeobrazić tego kosztownego dodatku w krótki ogonek, zaczęto obcinać ogony szczeniętom.

Psy szlachty były towarzyszami polowań, opływającymi w luksusy, jakich pospólstwo nie mogło sobie nawet wyobrazić. Zwierzęta biedoty znosiły cierpienia i istniały, aby pomagać swoim panom w zdobywaniu pożywienia lub by ulżyć im w pracy. Szlachta broniła swojej przewagi okrutnymi prawami, które miały zapobiec trafianiu królewskich zajęcy do garnków biedaków. To paradoksalne, ale biedni drogo płacili za swoją nędzę, ich psy również. Aby zapobiec nielegalnym polowaniom plebsu, przecinano ścięgna kolanowe psom, aby nie mogły ścigać zajęcy lub jeleni w królewskich lasach. Odcinanie palców u jednej łapy służyło temu samemu celowi. Drakońskie były też ówczesne metody leczenia zarówno chorób ludzkich, jak i psich. Mikstury z nawozu wołu i octu, rtęci, siarki i pokrzywy zalecano na wszystkie przypadłości: od niepłodności po pryszcze. Dla faraonów w Egipcie pies był symbolem wierności i strażnikiem. Anubis, egipski pies śmierci, który obejmował ramionami umierających, miał tułów człowieka i głowę psa. Nawet psia gwiazda Syriusz, zwiastował wystąpienie Nilu z brzegów, a pasterze przepędzali swoje stada w wyższe rejony, gdy pojawiała się gwiazda – strażnik. Od tamtych czasów wyhodowano czyste rasy różnorodnej wielkości i różnego typu

udomowienie-psa-historia-i-legendy

UDOMOWIENIE PSÓW I POWSTANIE RAS

Według definicji rasa to „liczna grupa zwierząt tego samego gatunku, wykazująca podobieństwo fenotypowe lub genotypowe”. Poszczególne rasy, uznane przez różne światowe rejestry były hodowane w czystości przez wiele pokoleń. Organizacje rejestrujące, takie jak:

  • Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI),
  • Amerykański Kennel Klub (AKC),
  • Kanadyjski Kennel Klub (CKC),
  • Kennel Klub Wielkiej Brytanii (TKC)
  • Zjednoczony Kennel Klub (UKC)

oraz inne tego typu organizacje wymagają, aby dana rasa była hodowana prze pokolenia w czystości. Każdy rasowy pies powinien mieć rodowód (ang. pedigree), którego nazwa  pochodzi od francuskiego Pied de Grue, co znaczy noga żurawia.

W czasach rzymskich jednak, zanim rodowody i rejestry zyskały na ważności, najwcześniejsze spisy klasyfikowały psy jako domowe, pasterskie, myśliwskie, wojownicze lub wojenne, psy, które biegały „za zapachem” i szybkie psy, które biegały „za wzrokiem”.

Pierwszy katalog ras z 1486 roku dzielił psy na:

  • charty,
  • kundle,
  • mastify,
  • bloodhoundy,
  • beagle,
  • buldogi,
  • teriery,
  • owczarki o długich ogonach,
  • zabawki-miniatury.

Podczas, gdy miniatury i charty łowieckie szlachty miały dużo miejsca, osobistych służących i specjalnie gotowano dla nich jedzenie, psy klas niższych walczyły o przetrwanie. Nic dziwnego, że niektóre rasy noszą się z królewska, podczas gdy inne są zadziorne, agresywne i niezależne.

Ekspert od psów Edward C. Ash zauważył:

” Pies ludzi wykształconych w ten czy inny sposób nabiera trochę ich wiedzy, przyzwyczajeń i manier, a pies człowieka prowadzącego awanturnicze życie wydaje się współzawodniczyć ze swoim panem, kierując się sprytem, czasem mądrością większą, niż jego dwunożny towarzysz”.

POWSTANIE WIĘZI MIĘDZY
LUDŹMI A PSAMI

W ciągu wieków ludzie w różny sposób manifestowali swoje przywiązanie do psów. Egipscy panowie, na znak żałoby po swoich psach, golili włosy na głowie i ciele. Wznosili miniaturowe grobowce dla swych ukochanych zwierząt, a nawet ozdabiali je złotymi maskami, podobnymi do tych umieszczanych na grobach szacownych osobistości. Indianie z plemienia Tolteków uważali miłość psa do pana za najbardziej doskonałą i niesamolubną. Gdy właściciel umierał, psa chowano razem z nim. Bezgraniczne oddanie psa za życia trwało do śmierci, kiedy pies wędrował za swoim panem do boga śmierci, przedstawiając jego dobre uczynki. W niektórych kulturach martwym psom wkładano szklane oczy, aby mogły widzieć a następnym życiu. Najokazalszy pogrzeb psa zorganizowany został w Stanach Zjednoczonych przez protektora Meksyku Nortona I. Dziesięć tysięcy ludzi opłakiwało śmierć kundla „Łazarza”. W Izraelu odkopano psi cmentarz z 700 r. p.n.e. Wszystkie szkielety wyglądają na charcie. Nawet dzisiaj prawdziwi wielbiciele psów zapewniają swoim zwierzakom spokojne rozstanie się z życiem, organizują pogrzeby i stawiają swoim ulubieńcom pomniki. Często spotyka się cmentarze zwierząt domowych oraz żałobny „ekwipunek”: urnę, kamienne figury i pamiątkowe darowizny.

W niektórych społeczeństwach więź była tak silna, że psy stawiano ponad ludźmi. Indiańskie psy Fulgian, które pilnowały obozu i pomagały w polowaniach na wydry i ptaki, były dla plemienia bardzo ważne. Zajmowały się nimi najstarsze kobiety. Gdy brakowało jedzenia, zjadano te kobiety, ale nigdy psy. „Psy łowią wydry… stare kobiety nie nadają się do niczego” – to było credo plemienia.

PIES I CZŁOWIEK

W miarę upływu czasu ludzie zyskali przewagę. Wojny, które prowadzili, zdziesiątkowały psie rasy, niektóre wyginęły zupełnie, z innych ocalało kilka sztuk. Ludzie zajęci byli walką o przetrwanie, a nie hodowlą psów w czystości rasy. Później niektóre zagrożone rasy znów rozwinęły się pod opieką hodowców.

We współczesnym świecie, wraz z rozwojem sposobów komunikowania się, coraz więcej dowiadujemy się o innych narodach, o ludziach i ich psich towarzyszach. Obecnie FCI uznaje prawie 400 ras i odmian z całego świata. Większość psów należy do któregoś z następujących typów:

  • owczarek,
  • mastiff,
  • chart,
  • pies myśliwski,
  • terier,
  • szpic 
  • typ południowy.

Jednak niektóre z dzisiejszych ras, na skutek krzyżowania przodków, sięgają korzeniami dwóch lub więcej z tych grup.

udomowienie-psa-historia-i-legendy
PRZECZYTAJ JESZCZE:

Skomentuj

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

error: Content is protected !!
Scroll to Top