KATAR U PSA - CZY TO ASPERGILOZA?

Katar u psa – czy to aspergiloza? Aspergiloza u psa może dawać objawy w postaci przewlekłego, najczęściej ropnego wypływu z nosa (kataru). Często towarzyszy temu posmutnienie, osłabienie i utrata masy ciała. Rozpoznanie jest z reguły trudne, więc rozpoczęcie leczenia następuje z opóźnieniem. Same procedury lecznicze są skomplikowane, często występują nawroty stąd rokowanie jest niepewne. Dowiedz się jak szybko wychwycić objawy tej ciężkiej choroby u swojego psa.

ASPERGILOZA U PSA - OPIS

Grzybicze zakażenie wywołane przez oportunistyczne grzyby z rodzaju Aspergillus spp. Patogeny te to ubikwitarna pleśń powszechnie występującą w środowisku, tworząca liczne spory w kurzu, słomie, ściętej trawie, i zbożu
Dwa rodzaje zakażenia –postać nosowa: choroba ogranicza się do jamy nosowej i zatok przednich albo występuje jej postać rozsiana. Te dwie postacie nie są raczej ze sobą związane, choć odnotowano u psa przypadek Osteomielitis na tle grzybiczym po 6 miesiącach od wyleczenia aspergilozy jamy nosowej.
Jama nosowa – najczęściej zaatakowana przez A.fumigatus, A.flavus, A.niger, i także A.nidulans; do zakażeń prawdopodobnie dochodzi wskutek bezpośredniego dostania się grzyba do błony śluzowej jamy nosowej.
Postać rozsiana – zazwyczaj A.terreus, ale także A. deflectus i A. fumigatus. Droga wejścia nie jest definitywnie określona, lecz prawdopodobnie są nią drogi układu oddechowego lub układ pokarmowy, następnie drobnoustrój rozprowadzony jest w organizmie poprzez krew.

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY ASPERGILOZY U PSA

Występują są obie postacie aspergilozy.
Nosowa – najczęściej występuje u młodych psów dorosłych ras długoczaszkowych i średnio długoczaszkowych; brak predyspozycji płciowych; przedział wiekowy od 3 miesięcy do 11 lat.
Postać rozsiana – częściej występuje u owczarków niemieckich, lecz nie jest ograniczona do tej rasy; średni wiek psów zakażonych to 3 lata. Przedział wiekowy od 1 do 9 lat; nieznacznie częściej występuje u samic.

KATAR U PSA CZY TO JEDYNY OBJAW ASPERGILOZY?

Główne objawy postaci nosowej:

Przewlekły jednostronny lub obustronny wypływ z nosa odporny na antybiotyki, o charakterze surowiczym, śluzowo ropnym lub częściej krwisto ropnym – najczęstsze objawy to kichanie, ból nosa, kropelkowe krwawienie z nosa, zmniejszenie apetytu, senność, odbarwienie lub owrzodzenie skóry wokół nozdrzy zewnętrznych.
Zniekształcenie lub opuchlizna nosa – rzadko , objęcie procesem blaszki sitowej czasem prowadzi do objawów ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN).

Cechy aspergilozy u psa w postaci rozsianej:

- Może rozwijać się szybko lub wolno przez okres kilku miesięcy.
- Często objawia się bólem kręgosłupa spowodowanym zapaleniem dysku międzykręgowego na tle grzybiczym lub kulawizna związana z zapaleniem kości i szpiku na tle grzybiczym.
- Objawy nerwowe mogą występować w przypadku zniszczenia rdzenia kręgowego
- Czasami występuje wielomocz, zwiększone pragnienie i krwiomocz.
- Obserwowano zapalenie błony naczyniowej oka.
- Objawy niespecyficzne – gorączka, utrata masy ciała, wymioty, uogólnione powiększenie węzłów chłonnych i anoreksja

PRZYCZYNY ASPERGILOZY
I RYZYKO ZACHOROWANIA

Postać nosowa – najczęściej występuje u psów wychodzących lub żyjących w gospodarstwach.
Na postać rozsianą najbardziej narażone są młode psy dorosłe długoczaszkowe i średnio długoczaszkowe.
Postać rozsiana – najczęściej dotyczy owczarków niemieckich, lecz nie tylko.
Spadek odporności – może być jednym z czynników, gdyż mikroorganizmy występują powszechnie, lecz choroba jest rzadka.
U owczarków niemieckich i krzyżówek tej rasy występuje defekt immunologiczny związany z rasą.
Warunki geograficzne/ środowiskowe – mogą być czynnikiem warunkującym, gdyż w niektórych rejonach choroba występuje częściej niż w innych.

ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE

Do postaci nosowej aspergilozy podobne objawy mają:

nowotwory jamy nosowej;
zapalenie nosa/zatok na tle bakteryjnym;
ciała obce;
pasożyty jamy nosowej;

Postać rozsianą przypominają:

zapalenie kości i szpiku;
zapalenie dysku międzykręgowego na tle bakteryjnym;
nowotwory kręgosłupa;
choroby dysku międzykręgowego;
nowotwory kośćca,
bakteryjne odmiedniczkowe zapalenie nerek;
zapalenie płuc na tle bakteryjnym;
inne przyczyny powodujące zapalenia błony naczyniowej oka.

BADANIA LABORATORYJNE PRZY ASPERGILOZIE

Czy katar u psa to aspergiloza? Jakie zmiany można stwierdzić przy aspergilozie u psa?

Postać nosowa:

Niespecyficzne wyniki badań podstawowych
Często występuje rozwinięta leukocytoza neutrofilna i limfopenia.
Zmiany biochemiczne – może wystąpić zwiększone stężenie globulin, kreatyniny, potasu i BUN.
Badanie moczu – mogą wystąpić izostenuria, krwiomocz, w osadzie moczu grzybnia. Potwierdzenie obecności grzybni można uzyskać przez inkubację próbki moczu w temperaturze pokojowej przez 24-48 godz.. Próbki osadu moczu można badać niebarwione jako preparaty mokre lub po wysuszeniu wybarwić metodą Diff-Quicka (grzybnia, która rozgałęzia się pod kątem 45 stopni, wybarwia się na kolor purpurowy).
Badania serologiczne na obecność grzybów (podwójna dyfuzja w żelu agarowym, immunoelektroforeza i testy ELISA) – ułatwiają rozpoznanie. Odnotowano występowanie wyników fałszywie dodatnich oraz reakcji krzyżowych z grzybami z rodzaju Penicillium spp.. Badania serologiczne są przydatne w ustalaniu rozpoznania w połączeniu z badaniami obrazowymi i posiewem.

BADANIA OBRAZOWE

Postać nosowa (kichanie, wypływ z nosa u psa):

Badanie RTG – obraz o różnej gęstości powstaje na skutek zniszczenia małżowiny nosowej i obecności grzybiczych ziarniniaków i/lub wysięku jamy nosowej o gęstości tkanek miękkich. Zmiany dotyczą bardziej okolicy głowowej niż te występujące w nowotworach nosa. Zatoki czołowe objęte procesem chorobowym są mniej przepuszczalne dla promieni RTG, z powodu obecności elementów grzybiczych, wykazujących gęstość tkanek miękkich i wysięku zapalnego. Można zobaczyć lizę zatok czołowych.
TK i MR – pozwalają na dokładniejsze określenie procesu chorobowego oraz umożliwiają ocenę spójności blaszki sitowej ( co może być ważne przed płukaniem nosa u psów z objawami nerwowymi).

Postać rozsiana:

Badanie RTG – zdjęcie kręgosłupa może ujawnić lizę płytki ruchowej, kostnych połączeń międzykręgowych i lizę trzonów kręgów na skutek zapalenie dysku międzykręgowego, proliferacja i liza kości oraz reakcje okostnej są typowe w zapaleniu kości i szpiku trzonów kości długich. Proces chorobowy rzadko obejmuje płuca, a obraz zmian jest mieszany – śródmiąższowy/pęcherzykowy.

PROCES DIAGNOSTYCZNY-
KATAR Z NOSA U PSA -
CZY TO ASPERGILOZA?

Postać nosowa aspergilozy u psa:

Cytologia wymazów i wypływów z nosa – zazwyczaj brak rozpoznania; wyniki najczęściej wskazują na toczący się proces zapalny.
Rhinoskopia (badanie endoskopowe jamy nosowej) – pozwala bezpośrednio zobaczyć grzyby na śluzówce nosa (szarobiałe twory przytwierdzone do zapalnie zmienionej śluzówki). Widok destrukcyjnego działania grzybów (w przypadku ostrych jama nosowa przybiera postać obszernych kawern). Za pomocą rhinoskopu można pobrać próbki do hodowli, badań cytologicznych i histologicznych.
Posiew wysięku jamy nosowej – nie jest wystarczający do uzyskania ostatecznego rozpoznania. Zdarzają się wyniki fałszywie pozytywne i fałszywie negatywne. Wynik pozytywny otrzymany z hodowli grzybiczej powinien być potwierdzony badaniami histopatologicznymi lub dodatkowo wywiadem, badaniami RTG i serologicznymi.
Przy wypływie z nosa i kichaniu u psa, przy podejrzeniu aspergilozy. Ostateczne rozpoznanie powinno być oparte na wynikach badań histopatologicznych dodatnich wynikach serologicznych i hodowli grzybiczej, dodatnich wynikach serologicznych i zmian widocznych w badaniu RTG lub identyfikacji grzybni w badaniu rhinoskopowym.

ZMIANY ANATOMOPATOLOGICZNE

Badanie histopatologiczne tkanki – największe prawdopodobieństwo postawienie ostatecznego rozpoznania: w postaci rozsianej widoczne ziarniniaki i liczne zawały narządów wewnętrznych (nerki, wątroba, śledziona, kręgi). Może być konieczne specjalne wybarwienie.

FUNDACJA
CENTRUM LECZENIA ZWIERZĄT

Ratujemy i leczymy zwierzęta

zobacz jak pomagamy zwierzętom

Fundacja Pomocy Zwierzętom Domowym i Dzikim Centrum Leczenia Zwierząt - Organizacja Pożytku Publicznego KRS 0000559333

Kliknij tutaj

LECZENIE POSTACI NOSOWEJ ASPERGILOZY U PSA

Środki przeciwgrzybicze do stosowania ogólnego mają ograniczone efekty.
W przypadku objęcia procesem chorobowym blaszki sitowej należy unikać leczenia miejscowego, a zastosować leczenie doustne np. itrakonazol.
Leczeniem z wyboru jest Klotrimazol (1%) podawany miejscowo w znieczuleniu ogólnym przez godzinę z użyciem kateterów wprowadzonych do obu jam nosowych.
Powyższą metodę stosuje się u pacjenta w znieczuleniu ogólnym.
Należy zamknąć nozdrza tylne przez umieszczenie kateterów Foleya z balonikiem wypełnionym (24 F u średnich psów) w części tylno-grzbietowej jamy nosowo-gardłowej aż do podniebienia miękkiego
Umieścić katetery do infuzji klotrimazolu 10 F w przewodach nosowych dogrzbietowych obu jam nosowych; dodatkowo uszczelnić z użyciem bawełnianych wacików. Pacjent powinien być położony pacjenta w pozycji grzbietowej.
Wypełnić przewody nosowe 1 – procentowym klotrimazolem na 1 godz.; przerwać wprowadzanie roztworu, kiedy dojdzie do jego absorpcji przez gazę; rozprowadzić roztwór w zatokach. Przeciętnie u psów wprowadza się 50-60 ml roztworu do każdej z jam nosowych. W trakcie 1 godz. w celu ułatwienia dystrybucji klotrimazolu zmieniać ułożenie pacjenta na brzuszne, grzbietowe, boczne lewe i boczne prawe.
Następnie ułożyć pacjenta w pozycji mostkowej i usunąć katetery do infuzji, katetery Foleya oraz tampony, aby roztwór mógł wyciec; delikatnie przemyć gardło roztworem soli i odessać w celu usunięcia resztek roztworu
Ostrożnie monitorować wybudzanie się pacjenta – u niektórych psów na skutek podrażnienia krtani/gardła roztworem może rozwinąć się obrzęk i świst krtaniowy, należy wówczas zastosować kortykosteroidy.
Możliwe, że potrzebny będzie kolejny zabieg.
Chirurgiczne umieszczenie kateterów w zatokach czołowych nie jest bardziej skuteczne, a wiąże się z większymi komplikacjami
W związku z dużym odsetkiem komplikacji (dyskomfort, aspiracja, przemieszczenie kateterów) stosowanie enilkonazolu w infuzji dwa razy dziennie przez 7-14 dni z użyciem kateterów umieszczonych chirurgicznie w zatokach czołowych uważa się za leczenie nieefektywne.

LECZENIE ROZSIANEJ POSTACI ASPERGILOZY U PSA

Raczej można spodziewać się zatrzymania rozwoju objawów klinicznych niż eliminacji zakażenia.
Itrakonazol – najbardziej skuteczny antybiotyk w leczeniu aspergilozy.
Kombinacja flucytozyny z amfoterycyną B podawaną podskórnie w 4,5 % roztworze soli i 2,5 % dekstrozą – jest skuteczna przy, leczeniu postaci rozsianej kryptokokozy, więc może też przynieść korzyści w leczeniu aspergilozy.
Rzadkie przypadki powrotu do zdrowia.

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE ASPERGILOZY

Postać nosowa:

1% klotrimazol z glikolem polietylenowym jako podłoże – jeżeli jest to możliwe, unikać połączenia z glikolem propylenowym lub alkoholem izopropylenowym, jeśli nie, stosować z ostrożnością, gdyż mocno podrażniają śluzówkę gardła i powstają obrzęki. Jeśli blaszka sitowa nie jest objęta procesem chorobowym, leczeniem z wyboru jest płukanie każdej z jam nosowych przez 1 godz. po uprzednim wprowadzeniu 50-60 ml roztworu.
Enilkonazol – roztwór 10% rozcieńczony tuż przed podaniem w wodą w stosunku 50:50. Podawać 5-10 ml co 12 godz. do zatok przynosowych przez chirurgicznie założone katetery do zatok czołowych przez 7-14 dni (nie należy stosować leczenia przez 1 godz.).
Środki azolowe stosowane doustnie – ketokonazol (10-15 ml co 8-12 mg/kg na godz.), flukonazol (10-12 mg/kg na dzień): znacznie mniejszy odsetek wyzdrowień niż po leczeniu miejscowym (43-60%); itrakonazol (5mg/kg co 24 godz.): 60-70 % skuteczności.

Postać rozsiana:

Itrakonazol – 5-10 mg/kg dziennie (można podzielić)– lek z wyboru, mało prawdopodobne wyzdrowienie, choć w przypadku dłuższego stosowania choroba może zostać opanowana.
Kombinacja flucytozyny i amfotercyny B – może być skuteczna.

POWIKŁANIA PODCZAS LECZENIA ASPERGILOZY

Amfoterycyna B – przeciwwskazane stosowanie u psów z zaburzeniami pracy nerek lub ich niewydolnością.
Środki azolowe (Ketokonazol) do stosowania doustnego – nudności, przejściowy brak łaknienia, zwiększona aktywność enzymów wątrobowych.
Podrażnienie/obrzęk gardła po miejscowych środkach przeciwgrzybiczych.
U psów, u których stosowano klotrimazol miejscowo, odnotowano przedłużające się wybudzanie po znieczuleniu ogólnym.
U psów, u których stosowano kombinację flucytozyny i amfoterycyny B, wystąpiła skórna wysypka.

OBSERWACJA PO ZAKOŃCZONYM LECZENIU

Postać nosowa – wypływ powinien być zredukowany w czasie 2 tygodni po leczeniu, a wyeliminowany do 4 tygodni. Jeśli zaś po 2 tygodniach od leczenia w dalszym ciągu występuje znaczny wypływ, należy powtórzyć leczenie. Powinno się rozważyć terapię antybiotykową, gdyż zakażenia bakteryjne mogą stanowić problem z powodu zniszczonej błony śluzowej i małżowin nosowych.Rzadko występuje nawrót wysięku po jego wcześniejszej remisji i wiąże się zazwyczaj z ponownym zakażeniem grzybiczym, należy brać pod uwagę bakterie.

Postać rozsiana – w celu monitoringu wykonywać zdjęcia RTG co 12 mies. Sprawdzać funkcjonowanie nerek i wykonywać posiewy moczu.

Katar u psa – czy to aspergiloza