SUCHE ZAPALENIE SPOJÓWKI I ROGÓWKI - ZESPÓŁ SUCHEGO OKA KCS

ZESPÓŁ SUCHEGO OKA - INFORMACJE PODSTAWOWE

Suche zapalenie spojówki i rogówki kcs inaczej nazywane zespołem suchego oka lub opisywane skrótem KCS (pochodzącym od łacińskiej nazwy schorzenia: keratoconjunctivitis sicca).

Zespół suchego oka powstaje na skutek zmniejszonego wydzielania fazy wodnej łez. U zwierząt są dwa zasadnicze gruczoły łzowe: jeden powyżej gałki ocznej – u nasady powieki górnej oraz drugi na wewnętrznej powierzchni trzeciej powieki.

Niedrożność przewodów łzowych rzadko jest przyczyną suchego zapalenia spojówek i rogówki u zwierząt.

Pomóż nam tworzyć wartościowe treści i podaruj 1,5% podatku Fundacji Vet-Alert.

PRZYCZYNY SUCHEGO ZAPALENIA SPOJÓWki I ROGÓWKI

Najczęściej spotykane przyczyny suchego zapalenia spojówki i rogówki , czyli zespołu suchego oka u psów to:

immunologiczne: autoagresywne zapalenie gruczołów łzowych (ten typ jest najczęściej spotykany u psów ras: amerykański cocker spaniel, buldog angielski, lhasa apso, shih tzu, west highland white terier, cavalier king charles spaniel)
pozabiegowe: usunięcie wypadniętego gruczołu trzeciej powieki, często prowadzi do rozwinięcia się (nawet po wielu latach) zespołu suchego oka. Średni czas wystąpienia schorzenia to 4,5 roku po zabiegu. Może również wystąpić u pacjentów z uszkodzeniem nerwu twarzowego (np. podczas całkowitego odjęcia kanału słuchowego tzw. ablacji)
polekowe: stosowanie leków, które działają toksycznie na gruczoły łzowe np. sulfonamidy, etodolak, kwas 5-aminosalicylowy, fenazopirydyna
zakaźne: częste powikłanie po przechorowaniu nosówki, której wirus uszkadza gruczoł łzowy i gruczoł trzeciej powieki. Podobnie może być w przebiegu leiszmaniozy, a także podczas przewlekłych zakażeń wirusowych i bakteryjnych (podczas których rozwija się proces włóknienia wewnątrz gruczołów lub ich przewodów wyprowadzających). Herpeswirus kotów wywołuje KCS u kotów poprzez zwłóknienie przewodzików łzowych.
neurogenne: w rzadkich przypadkach KCS obserwuje się w przypadkach odnerwienia przywspółczulnego gruczołu łzowego (nerw czaszkowy VII) i w pewnych innych zaburzeniach neurologicznych, zwłaszcza dotyczących nerwu trójdzielnego (nerw czaszkowy V) i dysautonomii. Często KCS tła neurogennego jest jednostronne (obserwuje się także suchość jednego nozdrza – po stronie chorego oka), jeżeli uszkodzenie nerwu występuje przed zwojem skrzydłowo-podniebiennym.
wrodzone: niedorozwój nabłonka groniastego gruczołów łzowych może prowadzić do suchego zapalenia rogówki i spojówek w bardzo wczesnym okresie życia, co jest bardzo charakterystyczne dla psów rasy: yorkshire terier, mops i chihuahua. U kotów KCS może towarzyszyć niedorozwojowi powiek, w związku z niewykształceniem gruczołu lub jego przewodów wyprowadzających.
promieniowanie: gruczoł łzowy i gruczoł trzeciej powieki mogą zostać zniszczone podczas radioterapii
urazowe: uraz oczodołu i okolicy nadoczodołowej może być przyczyną KCS. Uraz może dotyczyć bezpośrednio gruczołu lub jego unerwienia. Suche zapalenie rogówki i spojówek jest powszechnym zjawiskiem po urazowym wypadnięciu gałki ocznej.
zanik starczy: zwiększone ryzyko wystąpienia KCS w związku ze starczym zanikiem gruczołu lub jego przewodów wyprowadzających.
inne przyczyny: osłabione lub odwodnione zwierzęta często wykazują zmniejszenie wytwarzania łez. Niedobór witaminy A rzadko jest przyczyną KCS u psów, lecz może mieć znaczenie u innych gatunków

OBJAWY KLINICZNE ZESPOŁU SUCHEGO OKA

Przy suchym zapaleniu spojówki i rogówki kcs widoczne jest wysychanie i stan zapalny powierzchownych struktur oka. Rogówka i spojówki są zaczerwienione. Z czasem rogówka może ulegać pigmentacji i uszkodzeniu, co zmniejsza jej przezierność, a także prowadzi do owrzodzenia.

Objętość frakcji mucynowej i oleistej łez produkowanych przez gruczoły na powiekach i w spojówkach, zwiększa się i ulega zakażeniom (zabarwienie żółto-zielone).

Charakterystycznym objawem suchego zapalenia rogówki i spojówek jest lepki wyciek z oka. Gęsty, często klejący się wyciek jest najbardziej stałym objawem KCS. Wyciek ten może być jałowy (gdy powstaje z komórek zapalnych) lub septyczny, gdy dochodzi do wtórnego zakażenia bakteryjnego.

Powieki często są pokryte zaschniętym wysiękiem, a spojówka jest przekrwiona, obrzękła i zgrubiała.

Jeżeli KCS powstało nagle, oko zwykle jest bolesne (przymrużone). Nasilenie bólu zależy od zakresu pozostałego czucia powierzchni oka.

Otwór nosowy po tej samej stronie może być wysuszony i zapchany lepką wydzieliną, zwłaszcza w przypadku schorzenia neurogennego u psów.

W przypadkach ciężkich może dochodzić do owrzodzenia rogówki wskutek utraty nabłonka rogówki, głównie w części centralnej. Istnieje wówczas możliwość perforacji rogówki i powstania zapalenia wnętrza gałki ocznej.

W przewlekłych przypadkach KCS dochodzi do powierzchniowej i głębokiej waskularyzacji oraz pigmentacji rogówki. Zmiany te są częstą przyczyną utraty wzroku.

Zobacz podopiecznych Fundacji Vet-Alert

ROZPOZNAWANIE SUCHEGO ZAPALENIA ROGÓWKI I SPOJÓWEK

Wstępne rozpoznanie można postawić na podstawie badania klinicznego. Dla potwierdzenia przeprowadza się ocenę produkcji łez testem łzowym Schirmera (STT- Schirmer Tears Test).

Test ten polega na pomiarze długości zwilżenia specjalnej bibułki w jednostce czasu (60s).

Sposób wykonania testu:

oko należy delikatnie osuszyć
pasek bibułki Schirmer Tear Test zagiąć w odległości ok. 5 mm od początku skali naniesionej na bibułce
tak przygotowaną bibułkę należy umieścić w dolnym załamku oka, na granicy pomiędzy ⅓ środkową i boczną częścią powieki (uważając, aby nie dotknąć rogówki)
pies powinien mieć otwarte oczy i zachować normalny odruch mrugania
po 60 sekundach bibułkę należy wyjąć i na podanej skali odczytać dystans, jaki pokonały łzy.

W przypadku testu STT, gdy łzy zmoczą mniej niż 10 mm bibułki, możemy stwierdzić, że pies cierpi na suche zapalenie rogówki i spojówek.

Wynik powyżej 15 mm mówi, że w badanym oku produkcja i wydzielanie łez jest na prawidłowym poziomie.

Gdy uzyskany na skali wynik zawiera się w granicach 10–15 mm, wówczas w zależności od obserwowanych objawów klinicznych można podejrzewać wystąpienie suchego oka. U takich osobników badanie powinno być powtórzone po upływie miesiąca

Wskazane jest wykonanie testu kilka razy, w różnych porach dniach i dokładne przeanalizowanie wyników.

Inne przyczyny zapalenia spojówek i rogówki oraz powstawania lepkiego wysięku wyklucza się w toku badania klinicznego oka.

Fundacja Ochrony Zwierząt
Na STRAŻY PRAW ZWIERZĄT
I ICH OPIEKUNÓW

zobacz jak pomagamy zwierzętom

Fundacja Ochrony Zwierząt Vet- Alert Organizacja Pożytku Publicznego KRS 0000559333

Przejdź Na Stronę Fundacji

LECZENIE ZESPOŁU SUCHEGO OKA

Leczenie suchego zapalenia spojówek i rogówki ma na celu zmniejszenie dyskomfortu, utrzymanie gładkiej powierzchni gałki ocznej oraz zapobieganie uszkodzeniom rogówki.

Postępowanie lecznicze uzależnione jest od przyczyny powodującej suche oko. W pewnych przypadkach przede wszystkim należy leczyć zaburzenia podstawowe:

niedoczynność tarczycy,
cukrzycę
lub nadczynność przytarczyc.

Objawowe miejscowe leczenia suchego oka polega na stosowaniu jednocześnie kilku preparatów. Są to preparaty zastępujące łzy oraz leki pobudzające ich produkcję.

Głównym celem leczenia powinno być zwiększenie produkcji łez. Dzięki wprowadzeniu do terapii cyklosporyny, stało się to możliwe. Cyklosporyna, jest lekiem wykazującym silne działanie immunosupresyjne. Jest ona dostępna w postaci maści do oczu, ale może być także użyta do sporządzenia kropli okulistycznych (przez apteki wykonujące leki recepturowe).

Cyklosporynę stosuje się miejscowo, zwykle dwa razy dziennie, w postaci maści, np. Optimune 0,2% (Schering-Plough) lub kropli 0,05–0,5%.

Pierwsze korzystne efekty stosowania cyklosporyny zauważalne są
dopiero po 3–4 tygodniach jej stosowania.
W przypadku gdy po tym okresie nie ma widocznej poprawy w produkcji łez, należy zwiększyć częstotliwość jej podawania do trzech razy na dobę. Leczenie cyklosporyną jest długotrwałe, prowadzone niekiedy do końca życia zwierzęcia.
Alternatywnym lekiem dla cyklosporyny, który ma silne właściwości przeciwzapalne i immunomodulacyjne, jest takrolimus – Prograf 5 mg/ml (Astellas).

Takrolimus jest lekiem immunosupresyjnym z grupy makrolidów. U psów stosuje się go miejscowo, dwa razy na dobę, w postaci 0,02% kropli, uzyskując podobny efekt leczniczy jak w przypadku stosowania cyklosporyny.

Podobne działanie jak takrolimus ma pimocrelimus. Wymienione wyżej leki stosuje 1-3 razy dziennie, często do końca życia zwierzęcia.

Innym lekiem, obecnie rzadko stosowanym w leczeniu suchego oka, jest pilokarpina. Pilokarpina jest alkaloidem o działaniu parasympatykomimetycznym. Jako środek cholinergiczny kontroluje funkcje wydzielania łez przez komórki gruczołu łzowego. Pilokarpinę można podawać miejscowo do oka. W przypadku gdy wystąpią objawy uboczne ze strony układów pokarmowego lub krążenia, należy zaniechać jej podawania. Pilokarpina jest lekiem skutecznym w leczeniu suchego oka tylko wówczas, gdy jego przyczyną jest uszkodzenie unerwienia odpowiedzialnego za sekrecję łez w gruczołach łzowych.

W niektórych przypadkach neurogennego KCS, można spróbować kuracji pilokarpiną podawaną z pokarmem. Wzrost produkcji łez może być zauważalny w ciągu 3-4 tygodni, ale może to również trwać nawet 12 tygodni, a u niektórych pacjentów reakcja na pilokarpinę jest niezauważalna.

Kolejnym celem postępowanie leczniczego jest utrzymanie właściwego nawilżenia w obrębie oka. Dostępnych jest wiele produktów przeznaczonych dla zwierząt, służących do tego celu. Są to tak zwane sztuczne łzy, specjalne żele i maści. Doboru odpowiedniego preparatu dokonuje lekarz weterynarii, po zbadaniu pacjenta.

Preparaty, które są substytutami łez, mogą występować w postaci kropli (hipromeloza, alkohol poliwinylowy, sól sodowa kwasu hialuronowego, pochodne poliwidonu), żeli (związki karbomerowe) oraz maści (oleje mineralne).

Największą niedogodnością stosowania kropli jest krótki czas działania, a poza tym środki użyte do ich konserwacji mogą być przyczyną reakcji alergicznych.

Krople należy stosować bardzo często, nawet co 2–3 godziny, żele wystarczy nanosić na powierzchnię oka w odstępach 4–6-godzinnych, a na noc najlepiej stosować maść.

W leczeniu KCS często konieczne jest także miejscowe stosowanie środków przeciwzapalnych i antybiotyków.

U pacjentów, którzy nie reagują na stymulację wydzielania łez, a same środki nawilżające nie są wystarczające, może być wskazane wykonanie zabiegu chirurgicznego polegającego na przemieszczeniu przewodu ślinianki przyusznej do spojówki. Jednak w praktyce zabieg ten nie jest zbyt często wykonywany.

DALSZE POSTĘPOWANIE Z PACJENTAMI
CHORUJĄCYMI NA KCS

W przypadku zwierząt chorujących na KCS wskazane są systematyczne kontrole połączone z wykonywaniem testu łzowego. Muszą one trwać od momentu zdiagnozowania, aż do końca życia zwierzęcia.

Środki nawilżające trzeba z czasem zmieniać, aby utrzymać powierzchnię oka w stanie nieuszkodzonym.

❗❗W tym schorzeniu systematyczne i skrupulatne stosowanie leków przez opiekunów psa lub kota jest warunkiem powodzenia terapii❗❗

ROKOWANIE W PRZYPADKACH ZESPOŁU SUCHEGO OKA

Suche zapalenie rogówki i spojówek to przewlekłe schorzenie, które rzadko zostaje wyleczone, ale może być kontrolowane przez odpowiednią terapię prowadzoną do końca życia pacjenta.

Jeżeli oko zareaguje na środki stymulujące wydzielanie łez, rokowanie jest pomyślne.

Suche zapalenie spojówki i rogówki KCS

SUCHE ZAPALENIE SPOJÓWKI I ROGÓWKI - ZESPÓŁ SUCHEGO OKA KCS

O czym przeczytasz w artykule

ZESPÓŁ SUCHEGO OKA - INFORMACJE PODSTAWOWE