POCHODZENIE I RODOWÓD PSA DOMOWEGO
O czym przeczytasz w artykule:
Pochodzenie i rodowód psa domowego. Przez 14 tysięcy lat ludzie tak manipulowali zwierzętami jednego gatunku, że w rezultacie uzyskali ponad 400 jego różnych odmian – ras. Gatunkiem tym jest pies domowy: Canis domesticus. Mimo ogromnych różnic w wyglądzie, wszystkie psy są po prostu mutacją ich wspólnego przodka – wilka: Canis lupus.
POCHODZENIE PSA
Wilki to zwierzęta polujące w stadach, po myśliwsku zwanych watahami. Nigdy nie przepuszczają okazji do łatwego zdobycia pożywienia. Może właśnie ta cecha zdecydowała kiedyś o ich udomowieniu. Przez tysiące lat musiały rywalizować o zdobycz z inną grupą myśliwych: praludźmi.
Pochodzenie i rodowód psa domowego. Podobnie jak wilki, praludzie posługiwali się skomplikowanym systemem komunikacji. Być może któregoś dnia zapach mięsa pieczonego nad ogniem znęcił wilki i tak doszło do ich pierwszego spotkania z ludzkimi rywalami. W końcu kilka mniej bojaźliwych i bardziej ciekawskich osobników zaczęło trzymać się blisko ludzi w nadziei na zdobycie resztek pożywienia. Ludzie to tolerowali, zostały więc przy nich. Ten szczególny zbieg okoliczności zapoczątkował przyjaźń między wilkami a ludźmi i w konsekwencji doprowadził do przemiany wilków w psy.
Fundacja Ochrony Zwierząt
Na STRAŻY PRAW ZWIERZĄT
I ICH OPIEKUNÓW
zobacz jak pomagamy zwierzętom
CECHY PSÓW PIERWOTNYCH
Psy pierwotne były do siebie bardzo podobne, w pełni naturalne, proporcjonalne.
Nie były produktem selekcji prowadzonej przez ludzi, nie zostały wyhodowane po to, by sprostać ludzkim ideałom piękna czy też użyteczności. Stworzyły je siły natury.
- Psy o cienkich kościach i delikatnym, krótkim włosie, zamieszkujące tereny Ameryki Południowej, przypominają wszystkie inne psowate żyjące w tropikach.
- Na rozległych stepach Mongolii, żyje inna naturalna rasa, od dawna towarzysząca koczownikom Te psy są większe, mają grubsze kości, obfitszą szatę przystosowaną do chłodniejszego klimatu. Muszą być wytrzymałe, gdyż już jako szczenięta przemierzają długie dystanse.
Pochodzenie i rodowód psa domowego.
CZY PIES DOMOWY TO RASA WILKA
Odmienność genetyczna niektórych ras wynika przede wszystkim z ich izolacji. W tym przypadku pula genetyczna danej populacji pozostaje niezmienna i to decyduje o ich unikalności względem innych ras.
Mimo występujących różnic, niektórzy naukowcy z USA są zdania, że Canis familiaris prawdopodobnie nie istnieje jako odrębny gatunek.
Jeżeli wziąć pod uwagę wyniki analiz kodu genetycznego, to należy uznać, że pies domowy to jedynie rasa wilka. Twierdzą, że uwzględniając jakąkolwiek definicję dotyczącą gatunku, nie ma żadnych podstaw do tego, aby przyjąć, że pies domowy zasługuje na status odrębnego gatunku.
JAKI JEST RODOWÓD PSA DOMOWEGO
Pochodzenie i rodowód psa domowego. Wiemy, że jest spokrewniony z około 35 gatunkami zwierząt tzw. rodziny psowatych (Canidae), wchodzącej w skład rzędu mięsożernych (Carnivora), do której obok niego i dzikich psów, należą między innymi: wilki, kojoty, szakale i lisy.
Są to średniej wielkości lub małe drapieżniki:
- o szczupłej sylwetce, ciele wysmukłym i żylastym,
- wysokich nogach, podkasanym podbrzuszu,
- wydłużonej głowie zakończonej tępym, nagim, wilgotnym nosem.
- ogon, często puszysty, rzadko dosięga ziemi,
- przednie stopy przeważnie, tylne zaś zawsze mają po 4 palce z mocnymi, tępymi pazurami.
Wzór uzębienia wygląda następująco:
2 4 1 3 3 1 4 2
3 4 1 3 3 1 4 3, łącznie 42 zęby
T P K S S K P T
T: zęby trzonowe, P: zęby przedtrzonowe, K: kły, S: siekacze.
Pierwszy górny ząb trzonowy i czwarty dolny przedtrzonowy są szczególnie rozwinięte jako zęby tnące, czyli łamacze (posiadają koronę o ostrych krawędziach). One to wskazują na przynależność psów do drapieżników, aczkolwiek ich uzębienie już w pewnym stopniu przystosowane zostało do pobierania pokarmu roślinnego.
Psy potrafią doskonale i z niebywałą wytrwałością biegać, a także dobrze pływać. Przy chodzeniu stąpają tylko na palcach, są więc palcochodne. Wszystkie psowate mają wysoce rozwinięte zmysły, szczególnie ich węch jest nadzwyczajnie wykształcony.
POTENCJAŁ GENETYCZNY PSÓW
Korzenie rodziny psowatych sięgają 35 milionów lat wstecz, aż do niewielkich wymarłych ssaków zamieszkujących dziewicze lasy. Ich protoplastami były wspinające się po drzewach psy, zwane Esparacion. Miały krótkie nogi, wydłużony tułów i tylko nieznacznie różniły się od kota. Potomkowie tych pradawnych psów przekształcili się w drodze ewolucji w rodzinę psowatych.
Psowate opanowały cały świat, od mroźnej Arktyki, gdzie żyje lis polarny czyli piesiec, aż po upalną Saharę, z występującym tu najmniejszym przedstawicielem lisów, fenkiem. Świadczy to o wielkich możliwościach adaptacyjnych tej rodziny.
Pochodzenie i rodowód psa domowego. Dla genetyków najbardziej intrygujący jest fakt, iż w obrębie dzikich gatunków psowatych, takich jak: wilki, kojoty czy szakale osobniki są do siebie podobne. W istocie tkwi w nich nieprawdopodobny potencjał genetyczny, który w przypadku protoplasty dzisiejszego wilka doprowadził do tego, że przez krzyżowanie osobników posiadających jakieś nietypowe, ale pożądane cechy, uzyskano tę niezwykłą różnorodność, którą spotykamy wśród psów domowych.
GENEZA POWSTANIA RAS PSÓW
Ludzie umieli ją wydobyć i stworzyć olbrzymy jak charty irlandzkie i karzełki jak chihuahua. Podczas gdy, niektóre rasy stanowią odzwierciedlenie dziwacznych gustów estetycznych człowieka, inne zostały utworzone do wykonywania konkretnych zadań.
Nowo narodzone psie szczenięta są do siebie bardzo podobne.
Gdyby nie różnice w umaszczeniu i wielkości, to wszystkie szczenięta byłyby niemal identyczne. Mają ciała w kształcie parówki, zamknięte oczy i przylegające do głowy szpiczaste uszy. Jednak podobieństwo nie trwa długo. Po kilkunastu dniach geny odpowiedzialne za rozwój psa dają o sobie znać i kształtują odmiennie sylwetkę charta od kaukaza.
PO CO POTRZEBNE NAM SĄ PSY
Nie dość, że potrafimy manipulować fizycznym wyglądem psa, umiemy także wykorzystywać jego wyjątkowo wrażliwe zmysły.
Obok znanych powszechnie przykładów posługiwania się psami przy wykrywaniu narkotyków, czy używania tych zwierząt przez myśliwych jako pomocników na polowaniu, istnieją też mniej znane „specjalności” węchowe psów. Psy wykorzystuje się do wykrywania termitów, rui u bydła, chorób u ludzi, materiałów wybuchowych, a także uszkodzeń konstrukcji budynków. Chociaż umiemy wykorzystywać psi węch na tak różne sposoby, to wciąż wiemy o nim zbyt mało.
Pies ma ponad 200 milionów komórek węchowych (człowiek około 5 milionów), które rozmieszczone są na rozległej powierzchni utworzonej przez małżowiny nosowe i zatokę czołową. W odpowiednim ośrodku w mózgu zapachy są rozpoznawane i kojarzone z wcześniej zapamiętanymi. Pochodzenie i rodowód psa domowego.
Wyposażone w swoje czułe zmysły psy są zalewane potokami informacji. Postrzegają świat inaczej niż my.
Ich przodkowie przystosowani byli do polowania w półmroku, dlatego też psy najlepiej widzą w takim świetle.
Nieznane dźwięki bombardują ich wyjątkowo wrażliwe uszy. Są czułe na wysoką i niską częstotliwość dźwięku, tak więc hałas dociera do nich w zwielokrotnionym stopniu. Psy nie tylko mają nieporównywalnie lepszy słuch od ludzi, ale w dodatku są bardziej wrażliwe na wszelkie wibracje głosu. Dzięki tym wyjątkowym zdolnościom potrafią odróżniać dźwięki, które dla nas są identyczne np. głos silników samochodów takich samych marek.
HODOWLA PSÓW SPRZYJA PROBLEMOM ZDROWOTNYM
Udomowienie psa miało swoja cenę. Badania DNA wykazały, że w przeciwieństwie do dzikich, psy domowe muszą borykać się z wieloma wadami genetycznymi.
Na uniwersytecie w stanie Michigan, zespół biologów molekularnych pracuje nad wyszukiwaniem i usuwaniem wad genetycznych u psów. Posługując się metodami biotechnologicznymi sporządzili oni mapę psich genów i starają się zlokalizować miejsca występowania wad genetycznych, które nękają psy rasowe.
Prawdopodobnie, aż 20 procent psów cierpi z powodu różnych wrodzonych wad genetycznych. Rozwój niektórych ras poszedł w złym kierunku. U psów wykształcono cechy, które odbijają się niekorzystnie na ich ogólnym stanie zdrowia: psy brachycefaliczne, mają problemy z oddychaniem, shar-pei ma poważne problemy ze zdrowiem, a owczarki niemieckie z poruszaniem.
UTRWALANIE CHORÓB GENETYCZNYCH W POPULACJI PSÓW DOMOWYCH
Problem chorób genetycznych narasta z powodu nieodpowiedzialnych hodowców, którzy dopuszczają do hodowli obarczone wadami zwierzętami oraz z powodu kupujących, którzy często pod wpływem impulsu, kierując się modą, decydują się na psa z niesprawdzonego źródła.
Psy takie często chorują, a ich leczenie generuje koszty, których opiekunowie nie są w stanie pokryć. Zwierzęta te, w konsekwencji trafiają do schronisk, gdzie czeka cierpią w samotności, często do śmierci. Szacuje się, że w USA do schronisk trafia od 4 do 8 milionów psów, z czego około 70% zostaje uśpionych.
W innych, mniej rozwiniętych częściach świata jest jeszcze gorzej. Wiele psów z powodu głodu i bezdomności jest w tragicznej sytuacji. Jak na ironię, zwierzęta które zostały udomowione przez człowieka, tak często są przez niego pozostawione na pastwę losu.
PIES I CZŁOWIEK
Pochodzenie i rodowód psa domowego. Na długo zanim udomowiliśmy jakiekolwiek inne zwierzę, zanim zaczęliśmy hodować owce i bydło, zanim poznaliśmy siłę konia, zanim nawet pomyśleliśmy o uprawie roślin, w naszych wędrówkach towarzyszył nam pies.
Towarzyszy nam do dziś na dobre i na złe, związany raz na zawsze z człowiekiem i oczekujący od niego tylko nieco strawy, ciepłego kąta i odrobiny czułości.